تشویش

پاسخ:
سلام  هادی جان

پاسخ:
دهقانی:

حوزهپس فردا  را می گویم

مهندسی  به معنای عام و نه به معنای مدرنیستی آن که استیلاء بر طبیعت است در عالم پس  فردا وجود دارد

تا عالم عالم ماده است، ابزار  سازی  وجود د ارد

چون انسان  بدن مادی و نیازهای مادی دارد  و تجردش نسبی است

اما علوم انسانی، به معنای مصطلح  در عالم پس  فردا جایی ندارد  چون نیازی به آن نیست.

پاسخ:
دهقانی:

نمی گویم  یافت باید از خود  فرد  باشد

متفکر و دانشمند  به عوالم مثال و عقل سفر می کند و  حقایقی  را  می یاید 

و  بعدآنها  را مطرح میکند.

یعنی بحثی که  شما  و استادت-اگر حاج آقا میرزایی  است-  با عرض  بنده منافات ندارد

از  قضا من هم همین نگاه به علم  را درست می دانم

حتی اگر از باب مسامحه در تعبیر بگوییم تولید علم هم اشکالی ندارد

اما علم حقیقتاً تولیدی  نیست

منم   نگفتم  که چرا در مقام  خطابه خوانی  از واژه ها  دقیق استفاده نکردیم

ولی در مقام  بحث علمی  باید  دقیق بحث کنیم.

اصلاً بحث سر  رهبری نبوده  و  نیست.

مگر آقا  فقط تئوریسین علوم انسانی اسلامی است؟

آقا هم در  این چند  سال بر  این مطلب  تأکید و تذکر  داده اند

در  حالی که  بحث علوم انسانی اسلامی ایده سی چهل ساله  است

ربطی  به این  چند سال اخیر ندارد.

پاسخ:
دهقانی:

سلام البته همه ما غربزده هستیم

اما لااقل غربزده اگر هستیم،به جهل مرکب نباید دچار باشیم

یعنی باید بنشینیم و تأمل کنیم که غربزدگی چگونه تمام نگاه ما را به امور تغییر داده

این خروج از منزل جهل مرکب، تذکر  بنده بود

در حقیقت گلایه من بر غربزدگی و در عین حال جهل مرکب به آن بود.

و گرنه الان همه غربزده ایم

چون غرب که جغرافیایی نیست.

غرب اسمی از اسماء الله است

و الان همه ذیل این اسم در حال سلوک فکری هستیم

پاسخ:
دهقانی:

سلام

خدا آن استاد شما را حفظ کند

سلام ما را به حاج آقا برسان

بگو این اسلام  مالی را خیلی خوب آمده!

پاسخ:
دهقانی:

بحث علمی این طور نیست
باید علم را نوشت و درمعرض نقد نهاد

نقد سخنان علمی موجب بالیدن آنها می شود

چنان که نقد فلسفه در عالم اسلام از جانب فخر رازی و غزالی نه تنها فلسفه را  ضعیف نکرد، بلکه موجب  شد که بعد  از آن حمکت  اشراقی و حکمت متعالیه تأسیس شود.

قیاس بحث علمی با نهضت امام به نظر تام نمی رسد

هر چند که بنده میتوانم در عملکرد امام هم ان قلت و فلت کنم(که البته فعلاً از آن می گذرم و جای آن  در بحث انقلاب اسلامی است.))

پاسخ:
دهقانی:

یعنی می فرمایی شیطان تجلی اسم الهی مضل نیست؟

یعنی می شود بخشی از عالم وجود و تاریخ از  تجلیات اسماء الله خالی باشند؟
بحث فردید در باب اسماء اساسش مبتنی بر عرفان محی الدین و مقدمه قیصری بر   فصوصه

در دیدار فرهی و فتوحات آخر الزمان فردید بحثش را مفصل باز کرده

یک رجوع به آنجا بکن

پاسخ:
دهقانی:

بالاخره در هر  مسأله‌ای یک اسم از  بقیه  اسماء سبقت می گیرد

چون هر گثرتی  باید به  وحدت برسد

در   ضمن به نحوی از روایات  صحبت نکن کانه فهمی که از روایات  کرده ای تام  و تمام است

گفتی  غرب اسم الهی نیست و نباید پسوند الهی برای  آن به  کارببریم بلکه  باید بگوییم شیطانی

گفتم با این تفاوت درتعبیر مشکلی حل   نمی  شود

چون این  سؤال هست  که خود شیطان مصداق و  تجلی  اسم الهی هست  یا نه؟

 

پاسخ:
دهقانی:

خب این خیلی مبارک است که ما به مبانی بپردازیم و بحث را از آنجا آغاز کنیم

اما این خود  یک بحث مبانی است که ما چقدر می توانیم آیات و روایات را بفهمیم؟

و حدود فهم ما چقدر است؟!

و چون فعلاً نه من به دنبال این بحث هستم و نه شما.

گفتم بهتر است از آیه و روایت و استناد بدان صرف نظر کنیم.

پاسخ:
دهقانی:

الان همه نیست انگارند

ولی  عمدتاً  نمی دانند که نیست  انگارند

من کسی  را نیست  انگار نمی کنم

من آنها را به نیست انگاری شان مشعر  میکنم

آن بحث را هم بگذار در وبلاگ  خودت

چون موضوع این پست با  موضوع  بحث  ما  یکی  نیست

میام اونجا حرف میزنیم

پاسخ:
دهقانی:

دوست عزیز

مهم این نیست که در دو نظر، نتایج یکسان باشند.

مهم خاستگاه، روش و انگیزه‌ها هستند.

فی المثل انسان ریا کار همان نمازی را می‌خواند که انسان مومن واقعی می‌خواند

اما یکی نمازش موجب قرب بیشتر است و دیگری نماز موجب دورتر شدن

و به صرف تشابه ظاهری نمی توان دو عمل را یکی دانست.

عرض بنده این بود که در عالم اسلام، ضرورت  علوم انسانی محل ابهام است.

و اگر کسانی ادعا می کنند که مایل‌اند عالم اسلامی را تأسیس کنند باید به این پرسش پاسخ دهند که چرا دانشگاه علوم انسانی در کشور وجود دارد؟!

یعنی لبه سخن بنده بیشتر جدلی بود

و نه این که نظر خود در باب علوم انسانی را طرح کرده  باشم

بلکه تنها وجود یک پارادوکس در اندیشه طرفدران علوم انسانی را نشان دادم

موفق باشید

پاسخ:
دهقانی:

گرچه لحن پرسش شما دست کم در گوش من قدری توبیخی و ی گزنده می‌آید، اما با این حال از پرسش و پاسخ گریزی نیست.

به همین دلیل جهت روشن‌تر شدن بحث، نکاتی را خاطر نشان می‌سازم:

1- حقیر تا کنون هیچ جا به صورت مکتوب نظر مختار خویش در باب علوم انسانی رایج ارائه نکرده ام.

و اساساً مایل به چنین کاری نیستم.

چرا که بیش از این که مایل باشم دیگران را به نظر خود دعوت کنم، بیشتر تمایل دارم که هر انسانی را به تفکر خود وی ارجاع دهم و در صورت وجود نقص در تفکرش آن را به مدد دیگر داشته‌ها و باورهایش نشان دهم و وی را به تجدید نظر در تفکرش فرابخوانم.

و اساساً‌ تنها راه گفت و گوی حقیقی را نیز این راه می‌دانم.

2- هنگامی که گفته می‌شود که علوم انسانی رایج در عالم اسلام جایی ندارند- به نحو ادعایی یا به شکل پرسشی و یا ابراز تردید- لبه کلام لزوماً بار ارزشی ندارد.

یعنی منظور لزوماً این نیست که علوم انسانی رایج کفر هستند و کفر و اسلام با یکدیگر جمع نمی‌شوند!

اساساً بحث در این زمینه اولاً‌ و بالذات پیش از اینکه جنبه ارزشی داشته باشد، جنبه توصیفی دارد.

به بیان ساده‌تر به زعم حقیر، هر چیزی را با هرچیزی نمی‌توان کنار یکدیگر جمع کرد.

بدون آن که منظور این باشد که لزوماً یکی از این اجزاء متصف به خیر و یا دیگری متصف  به شر شوند.

به عقیده اینجانب، فرمان پراید را نمی‌توان برای یک خودرو تریلر کشنده به کار گرفت.

این بدان معنا نیست که قصد نفی پراید و یا دفاع از کامیون در میان باشد.

بلکه صحبت از تناسب در میان است.

علوم انسانی رایج، نه در عالم اسلام، نه در مدینه یونانی 2500 سال پیش،  نه در تمدن فراعنه در مصر جایی نداشته‌ اند و نمی‌توانسته‌اند تأسیس شوند.

و میان این ها تفاوت های بسیار زیاد است.

پس صحبت بر سر تناسب است.

و نه این که لزوماً جنبه ارزشی و کفر و ایمان مد نظر باشد.

3- استدلال شما مبنی بر این که علوم انسانی رایج چون دستاورد بشری هستند، پس باید حتماً مورد پذیرش قرار گیرند، از دو جهت قابل خدشه به نظر می‌رسد.

در جهت اول- که سمت و سویی بیشتر نقضی و جدلی دارد- می‌توان چنین پاسخ داد که بمب اتم نیز یک دستاورد بشری است!

و اگر ما می توانیم که همه دستاوردهای بشری را بتوانیم برای هر مقصدی - ولو خیر- برگیزینیم، خواهیم توانست علوم انسانی را نیز در خدمت هر هدفی به کار گیریم!

و جهت دوم این که از قضا اینجانب  با نظر شما مبنی بر این که علوم انسانی یک دستاورد بشری است، سخت موافقم.

و چون علوم انسانی را یک دستاورد بشری- و نه یک امر قدسی و یا حتی یک امر شیطانی- می‌دانم، آن را تاریخی می دانم.

یعنی علوم انسانی رایج، تنها در برهه و عالم خاصی امکان تأسیس داشته است.

و چون یک دستاورد بشری است، امری مطلق و با اعتبار دائم نیست.

چنان که دستگاه طبی یونانی مبتنی بر اخلاط اربعه نیز یک دستاورد بشری و با  اعتبار خاص بود و به مرور زمان، جای خود را به یک دستاورد دیگر داد، اعتبار علوم انسانی کنونی، دیر یا زود مورد خدشه قرار خواهد گرفت.

امری که در سالهای پایانی قرن بیستم و با تعطیلی گسترده دپارتمان‌های علوم انسانی در کشورهای متجدد و یا تأسیس علوم میان رشته‌ای، به تدریج در حال ظهور است.

و با به وجود آمدن عالمی جدید، چه بسا علوم انسانی به کلی از میان روند و یا چنان تبدل یابند که به سختی بتوان آنها را به نام پیشین نامید.

مخلص کلام این که این که علوم انسانی یک دستاورد بشری است، گرچه از یک سو ما را به استمداد و استفاده از آن تشویق می‌کند، اما از دیگر سو و به نحو شدیدتر زمینه تردید و تشکیک و نقادی اصل و اساس آن را برای ما فراهم خواهد کرد.

مشروط به این که نخواهیم از علوم انسانی رایج، یک گوساله سامری دیگر ساخته و همگان را به پرستش آن دعوت کنیم!

4-  بیان شما مبنی بر این که ممکن است موافقان علوم انسانی اسلامی، مبتنی بر سیر فلسفه در عالم اسلام، مایل باشند که علوم انسانی اسلامی تأسیس شود، نیز در خور تأمل است.

درست است که فلسفه در عالم اسلام مسیری کاملاً متفاوت از عالم تجدد را طی کرد تا جایی که حقیقتاً  فلسفه اسلامی با فلسفه یونانی و فلسفه مدرن متفاوت است.

اما در نهایت فلسفه، فلسفه ماند و می ماند.

و نمی توان فلسفه را به چیزی غیر فلسفه تبدیل کرد.

و دیگر این که چون فلسفه با عالم دین تناسب نداشت، ملاحظه کردیم که  هیچ گاه فلسفه نتوانست در عالم اسلام نیز در مرکز حاضر شود و همواره حاشیه نشین بود.

و در مقابل فقه، حدیث، تفسیر، کلام وعرفان همواره در مرکز معرکه بودند.

اما در عالم یونانی و نیز مدرنیته، فلسفه هیچ گاه حاشیه نشین نبود بلکه شأن و داعیه بنیان گذاری داشت- و به حق هم چنین بود-

یعنی بحث سر این نیست که آیا می‌توان فلسفه، علوم انسانی- یا هر علم دیگر- را با عالم دینی، همراه کرد.

بلکه تمام سخن این است که هر ابزاری را نمی‌توان در هر کاری به خدمت گرفت.

و هر عالمی، اقتضائات و نیازمندی های خود را دارد.

و بیش از این که لازم باشد از امکان یا عدم امکان دینی کردن یک علم بحث شود، لازم است بیاندیشیم که آیا اساساً نیازی به چنین کاری داریم و با انجام این کار چه نتیجه‌ای عملی عائد ما خواهد شد.

 5- برخلاف فحوای کلام شما، بنده به هیچ وجه مایل که به تمایز تام  و تمام نگاه و  نظر خود با داعش- یا هر گروهک تروریستی و غیر تروریستی دیگر- اصرار  داشته باشم.

چرا که اساساً به نزد حقیر معیار حق و باطل گزاره‌ها، افراد، متفکران، سیاست مداران، تروریست‌ها و یا ... نیستند.

تا مایل باشم نظر خود را از یک سو با انطباق کامل بر نظر یک رهبر سیاسی یا دینی و یا متفکر و یا از دیگر شو با رد کامل یک جریان و انکار و نفی آن، اثبات کنم.

خصوصاً که چنان که در پاسخ کامنت پیشین‌تان عرض کردم، در بررسی یک نظر، بایستی حیثیت صدق را مد نظر قرار داد.

و اگر بناست که به صرف استناد و تکیه به ظواهر، و بدون نظر به ریشه و خاستگاه، به مسائل مهم و بنیادین بپردازیم، اساساً چه نیازی به این همه بحث وگفت و  گو؟!

مضافاً اگر قرار باشد که با معیار انکار هر آنچه داعش - و یا هر شخص و جریان دیگر- خانه تفکر و یا زندگی عملی خود را بنا کنیم، لازم می‌آید که به کلی دست از ایمان به محمد و خدای یگانه و نمازهای یومیه و یوم الحساب کشیده، چه این که همه این سخنان مدعای داعش در عراق، طالبان در افغانستان، النصره در سوریه و ... شبیه هستند!

مخلص کلام این که طرح این تشابه و تقابل های موهوم یک نظر و اندیشه با فلان فرد و یا گروه منفور در عالم زندگی هرروزه، می‌توان اصحاب سیاست و اهل ظاهر را به وحشت انداخت.

اما این سخنان، برای کسی که آنها که خانه خود را بر دامنه آتشفشان بنا کرده‌اند چندان مایه تشویش و استیحاش نخواهد بود.

و همچنان که دیر زمانی است که ناسزاهای مکرر و مستمر اسلام گرایان مبنی بر این که برخی نظرات اینجانب با علمای دین یا رهبران سیاسی در تعارض و یا تقابل است، چندان نافذ نبوده است، این سنخ ایجاد تشابهات میان عرایض حقیر با فلان گروهک تروریستی نیز نه موجب دست کشیدن حقیر از گفته و کردار خویش و  بطلان آنها و یا اثبات حقانیت نظر طرف مقابل خواهد بود.

و همواره نمی‌توان با تردید در نطفه کسانی که بر تن پادشاه، لباس را نمی‌بینند، آنان را وادار کرد که خلاف دیده و فهم خود سخن بگویند و حتی فکر کنند!

چرا که همواره و در هر عهدی، معدود کودکان - فاقد شعور در معنای رایج آن- هستند که هنوز زندگی در سایه مشهورات و اعتباریات را نیاموخته و بازی‌ زندگی را چندان جدی نگرفته‌اند و به همین دلیل به محض دیدن برهنگی پادشاه، ادب و نزاکت و محاسبات مرسوم و متعارف را کنار نهاده و فریاد می‌زنند:

پادشاه لخت است!

موفق باشید

پاسخ:
با سلام

دقیقاً مشکل همین جاست که ما تکلیف مان با خودمان هم روشن نیست

و به جای فکر و عمل، مدام حرف می زنیم و رجزخوانی می کنیم

دهقانی