تشویش

پاسخ:
سلام میلاد جان

دیدار با شما برای ما هم  مایه مسرت است. ان شاء الله توفیق شه

در پناه حق

پاسخ:
دهقانی:

سلام علیک

ممنونم  لطف دارید

پاسخ:
دهقانی:

مجتبا جان حق با شماست، ما از قبل خود را بر همه کاری توانا پنداشته‌ایم و برای تمامی سؤالات جواب آماده کرده‌ایم و قبل از طرح صحیح مسأله آن را حل کرده‌ایم.

پاسخ:
دهقانی:

حرف من فقط همین است که از خواب خرگوشی بیدار شویم.

اگر کسی این ندای منو درک کنه، مایه خوشحالی است.

موفق باشی

پاسخ:
دهقانی:

سؤال بنده از شما و امثال شما این است که آیا این که دانشجویان فنی ما نگاه غربزده دارند به این دلیل است که علوم انسانی غربی خوانده‌اند؟

خوشحال می‌شوم که جواب شما را بخوانم.

پاسخ:
دهقانی:

ببین اخوی علوم انسانی یک معنی اصطلاحی دارد، که مصداقش آن چیزی است که اکنون در دانشگاه‌های ما تدریس می‌شود.

کدام یک از سرفصل‌های مدارس ما با علوم انسانی دانشگاه‌ها یکی است؟

مگر الان روانشناسی و جامعه شناسی باعث شده که دانش‌آموزان ما غربزده شوند؟

شما دو تا حرف می‌زنید که این حرف‌ها به هم ربطی ندارند.

این که نظام آموزش عمومی عامل بسط غرب است درست است ولی ربطش به علوم انسانی چیست؟

گناه علوم انسانی این وسط چیست؟

بهتر نیست درقدم اول فیزیک و ریاضی را متحول کنیم که موجب غلبه نگاه کمی گرا و ریاضی به عالم در دانش آموزان و نیز اصالت به علوم حسی مانند علوم تجربی و فیزیک و شیمی که موجب نفی عالم غیب می‌شود، بشویم؟!

پاسخ:
دهقانی:

علوم انسانی غرب، عمدتاً در قرن نوزدهم تدوین و تکوین شد.

در حالی که ریاضیات و فیزیک جدید پیش از آن و در قرون قبلی تکوین پیدا کرده بود.

نیوتن 1643-1727

لایب نیتز 1646-1716

دکارت: 1596-1650

کپلر 1571- 1640

کوپرنیک 1473-1543

و علوم انسانی غربی:

اگوست کنت-پدر جامعه شناسی
1798-1857

مارکس-موسس تاریخ:1818-1883

فروید: 1858-1939

نکند علمای علوم تجربی و ریاضی غرب هم چون در نظام‌های آموزشی برساخته به دست علوم انسانی تربیت شده بودند غربی شدند؟

فتأمل!

پاسخ:
دهقانی:

مگر بنده منکر ارتباط بین علوم انسانی، تکنولوژی و فلسفه غرب شدم؟

و مگر تنها نوع رابطه‌ای که بین دو شیء می‌توان تصور کرد رابطه علت و معلول است؟!

اگر فرمایش شما درست هم باشد، ما باید ابتدا ریاضی و فیزیک اسلامی تولید کنیم بعد علوم انسانی اسلامی.

چون حتی در غرب هم ریاضیات و فیزیک جدید بر علوم انسانی تقدم داشت.

دکارت در کنار فیلسوف بودن، شأن تأسیس هندسه تحلیلی را هم به عهده گرفت.

نیوتن هم حساب دیفرانسیل و انتگرال را تأسیس و فیزیک جدید را بسط داد.

مگر این که شما معتقد باشید که بین ریاضیات و فیزیک غرب و علوم انسانی غربی، نسبتی نیست.

آنها که قصد تولید علم انسانی را دارند بایستی به این چالش‌ها پاسخ دهند.

وگرنه من که قصد کاری ندارم که لازم باشد مقدماتش را فراهم کنم.

پاسخ:
1- گفتم که این رابطه از سنخ علت و معلول نیست و لزوما یکی علت دیگری نیست. نگفتم که هیچ ارتباطی نیست

ممکن است تکنولوژی و علوم انسانی و فلسفه غرب همه معلولین علت واحده باشد. و نه این که یکی علت دیگری باشد.

اگر این گونه باشد، هم همبستگی تکنولوژی با فلسفه غرب محرز خواهد بود و هم به دام تلقی مکانیکی که علوم انسانی را علت نظام آموزشی می‌داند، نیافتاد.

بگذریم که اصلاً نگاه علت و معلول، ناشی از غلبه نگاه فلسفه زده است و با نگاه انتزاعی و فلسفی نمی‌توان به شناخت ماهیت غرب نائل شد.

غرب اگر چه مبانی فلسفی دارد اما شناخت آن مبادی با صرف فلسفه میسر نیست.

2- معرفت شناسی در غرب به دست کانت متحول شد. و انقلاب کانت در فلسفه به انقلاب کپرنیکی مشهور شد.

و کپرنیک برای انقلاب در فیزیک از معرفت‌شناسی جدید کانت و فلسفه دکارت و علوم انسانی کنت کمک نگرفت!!

این گونه نیست که اول بیاییم و بحث معرفت‌شناسی کنیم و یک ریاضی دیگر تعریف کنیم، بعد علم تولید کنیم.

ادل دلیل علی امکان شی وقوعه.

غرب دارد به ما می‌گوید که لزومی به این کار نیست.

حالا اگر قومی نمی‌خواهد از تاریخ عبرت بگیرد، مانعی ندارد و این قوم می‌تواند برود و وقت خود را تلف کند،‌ اما نباید انتظار داشته باشد که تاریخ به مدار هوا و هوس او بگردد.

به همین دلیل است که سی سال است دنبال علوم انسانی اسلامی هستیم و هر چه بیشتر می‌گردیم کمتر چیزی عایدمان می شود.

تنها خدایی است که می‌تواند ما را نجات دهد، کار از تذکرات وبلاگ نیست‌انگاری گذشته.

پاسخ:
دهقانی:

یک بار دیگر عرایض بنده را بخوانید.

نگفتم که بین تکنولوژی و تفکر غرب رابطه‌ای نیست.

عرض کردم اینها هر دو معلولین علت واحده هستند نه این که فلسفه غرب علت تکنولوژی باشد.

فلسفه غرب علت تکنولوژی نمی تواند باشد، چون علت باید بر معلول تقدم زمانی داشته باشد.

در حالی که در سیر تکوین تمدن غرب این تقدم وجود ندارد.

فلسفه و تفکر شرط وجود تمدن غرب است و نه علت آن و بین شرط و علت،‌ خیلی فرق وجود دارد.

به همین دلیل هر جا تفکر کم رنگ می‌شود استحکام تمدنی هم ضعیف است.

شما وجه لزوم تحول در علوم انسانی را روشن نکردید و تنها یک سری سؤال مطرح کردید.

هر چند پرسش صحیح خود مقدمه تفکر و بلکه تقوای آن است.

پاسخ:

ببین برادر بالاخره تاریخ دارد به ما می گوید استارت پیشرفت های تکنولوژیک و نیز فیزیکی و ریاضی در غرب،‌مقدم بر تأسیس علوم انسانی بوده.

بالاخره جیمز وات مخترع ماشین بخار(1736-1819) بر همه علمای مؤسس علوم انسانی تقدم زمانی داشته.

این نشان می‌دهد که علوم انسانی نمی‌تواند علت تکنولوژی باشد.

ما اگر در این نقطه به توافق رسیدیم ورود در ابواب دیگر مثل  اینکه آن علت واحده چیست نافع خواهد بود وگرنه خلط مبحث رخ می‌دهد.

پاسخ:
دهقانی

علیک السلام

سعید جان تو در این عبارت به سه تا مطلب اشاره کردی:

1- علوم انسانی و علوم فنی با هم رشد کرده اند

2- به همین دلیل علوم فنی جهت دار نیستند و از دل علوم انسانی بیرون نیامده‌اند

3- ولی در استفاده و کارکرد پذیریشان، علوم انسانی راه‌نما بوده است

حقیر می‌گویم:

1- علوم فنی تقدم زمانی بر علوم انسانی داشته.

علوم فنی و پزشکی جدید در قرن هجدهم طرح و بسط یافت، و علوم انسانی به معنای مصلطح در قرن هجدهم

2- از مطلب اول نتیجه نمی‌شود که علوم فنی جهت دار نیستند.

چون قرار نیست که جهت به وسیله علوم انسانی - و یا هیچ علم دیگر- به علوم فنی عارض شود.

جهت یک علم را درک ماتقدمی که بر آن علم تقدم دارد تعیین می‌کند.

این درک ماتقدم اساساً حصولی نیست.

یعنی خود یک علم دیگر نیست. بلکه حضوری است.

درک ماتقدم بر تمام علوم مدرن تلاش برای استیلا بر طبیعت است.

3- مطلب سوم‌تان هم مبتنی بر همان فرمایش دوم‌تان قابل تأیید است و اگر خود همان بند دوم محل خدشه باشد،‌ بند سوم هم مخدوش خواهد بود.

موفق باشی

پاسخ:
دهقانی:

 سلام برادر مجتبا

همان طور که شما مطرح کردید، این احتمال دور از ذهن نیست که منظور طرفداران تحول در علوم انسانی لزوماً تحول در همین علوم انسانی مصطلح نیست.

ولی در این صورت این سؤال مطرح خواهد شد که در این صورت وجه نیاز به یک علوم انسانی دیگر برای تدریس در دانشگاه‌های ما چیست؟

اگر آن علوم انسانی اعتقادات دینی ما را تئوریزه می‌کند که نیازی به تأسیس و اختصاص دادن دانشگاه به آن نیست.

چرا که این وظیفه اولاً‌ و بالذات به عهده حوزه علمیه است و تحول در حوزه علمیه خود یک بحث دیگر است.

و اساساً شاید دیگر نیازی به دانشگاه علوم انسانی نباشد!!

2- نهضت اخترشناسی جدید که با گالیله، کپلر و کپرنیک آغاز شد، اولین اتفاقات علمی عصر مدرن بود.

هیچ کدام از این افراد فیلسوف نبودند.

فلسفه در غرب علت تمدن نبوده. چون علت باید بر معلول تقدم زمانی داشته باشد.

کانت معلم مدرنیته، و جیمز وات موسس ماشین بخار و پدر انقلاب صنعتی و انقلاب فرانسه، مهم‌ترین اتفاق سیاسی در عصر مدرن، همزمان در عرصه تاریخ ظاهر شده اند.

اساساً تمدن ها مکانیکی ساخته نمی‌شوند که ابتدا یک نفر بنشیند فلسفه بنویسد بعد دیگری بیاید و علوم انسانی بسازد و نفر سوم مبتنی بر آن علوم انسانی تکنولوژی بسازد.

3- در باب قیاس بین علوم انسانی و علوم دیگر، البته ممکن است روح اومانیستی در علوم انسانی ظاهرتر باشد، اما نباید بین مقام اثبات و ثبوت دچار خلط شویم.

این که یک فهم یک مسأله از مسأله دیگر راحت‌تر است، ناظر به مقام اثبات - و ذهن و ادراک- است
اما سختی یک کار یا راحتی آن مبتنی بر مقام ثبوت- و خارج- است.

اگر فهم روح اومانیستی در علوم انسانی در بحث‌های علمی و ذهنی راحت‌تر است، لزوماً نمی‌توان نتیجه گرفت که تحول در این علوم و در مقام خارج هم قطعا راحت‌تر است.

اگر طرفداران تحول در علوم انسانی بخواهند این طور استدلال کنند، مغالطه خلط بین مقام ثبوت و اثبات و ذهن و عین انجام داده‌اند.

پاسخ:
دهقانی:

1- ببین تسخیری ایده تحول در علوم انسانی، مادامی که ما ندانیم اساساً  جایگاه علوم انسانی در تمدن غرب و نیز تمدن دینی چیست، و چه کارکردی دارد و نسبت این علوم با دیگر علوم دینی مانند فقه و یا علوم فنی چیست، امکان تأسیس ندارد.

2- بحث‌هایی نظیر این که چون علوم انسانی کنونی به دست کفار تولید شده ‌اند،  بیشتر صبغه ایدئولوژیک دارند.

گفتن سخنان ایدئولوژیک از جانب رهبران سیاسی منعی ندارد چون اساساً سیاست امروز ایدئولوژیک است.

اما نباید فراموش کرد که با ایدئولوژی نمی توان یک تمدن بنا کرد.

3- بند سوم سخنانت خیلی مهم است.

ما نباید فراموش کنیم که عالم دینی معیارها و تقسیم بندی های خاص خود را دارد که از روی تمدن غرب کپی نشده‌اند.

در این صورت شاید اصلاً با وجود فقه نیازی به علوم انسانی حتی از نوع دینی‌اش هم نباشیم.

این مورد اخیر مسأله است که حتی متفکرین هم کمتر در باب آن بحث کرده‌اند.

موفق باشی

پاسخ:
دهقانی:

مجتبا جان این دوایر متحدالمرکزی که شما ترسیم کردید اگرچه در مقام تبیین نظرت مناسب است، اما مبنای محکمی برای مباحثه نیست.

خصوصاً که این سؤال وجود دارد که مردم عادی چه انگیزه‌ای در تبیعیت از دانشمندان داشته اند و یا دانشمندان چه انگیزه‌ای در پیروی از طرحی که فلاسفه طرح ریزی کردند داشتند؟

وقتی اسم جدیدی به روح بشری تجلی کند، همه افراد جامعه کم و بیش متحول می‌شوند.

نه اینکه ابتدا فلاسفه وبعد و  دانشمندان و درنهایت عامه مردم متحول شوند.

این تقدم و تأخرها ناشی از نگاه انتزاعی به مسأله است و هیچ حقیقت خارجی ندارد.

گالیله، کپلر و کپرنیک و برونو که این آخری جان خود را به پای نفی اخترشناسی سنتی و تأسیس اخترشناسی مدرن نهاد، هیچ کدام فیلسوف نبودند.

دکارت،‌ وقتی رساله تقریر در باب روش را نوشت که گالیله محاکمه شده بود و دکارت از ترس اینکه او هم محاکمه شود مجبور شد در رساله خود بسیار با احتیاط سخن بگوید.

البته امیدوارم نفرمایید که گالیله هم بک فیلسوف بوده، که این ادعا و نظایر آن تنها در حد یک ادعاست و نه اینکه بتوان مبنای تفکر قرار گیرد.

نهایت این که مسأله تأسیس یک تمدن  بسی پیچیده‌تر از آن است که ما می‌پنداریم.

پاسخ:
دهقانی:

ببین برادر یک وقت مبتنی بر مبنای طرف مقابل سخن می‌گوییم، یک وقت با مبنای خودمان.

کسانی که دنبال تولید علوم انسانی هستند، مبنای‌شان این است که علم را باید تولید کرد.

من مبنای خودم را بیان نکرده‌ام و هم از این رو باید مبتنی بر مبنای طرف مقابل سخن بگویم چرا که مادامی که مبنای خودم را مطرح نکرده‌ام و اثبات نشده و طرف مقابل لزومی به پذیرفتن سخن من ندارد.

به همین دلیل فعلا‌ً از این بحث‌ صرف‌نظر کردم و گفتم که اگر قرار به تولید علوم انسانی است،‌ باید مشخص شود که چرا برای تولید علوم انسانی تقدم قائل شده‌اند؟!

وگرنه این مسأله در جای خود قابل تأمل و تحقیق است که آیا اساساً رابطه ما با علم رابطه تولیدی است یا ما ظرفی هستیم که علم در آن به ودیعه نهاده می‌شود؟!

پاسخ:
دهقانی:

ببین مجتبا جان، اصطلاحات هر بحثی را اگر درست معنا نکنیم، دچار سوء تفاهم و در حقیقت بازی زبانی می‌شویم.

بنده «فرهنگ» را غیر از چیزی که شما معنا می‌کنید معنا می‌کنم.

اما اگر می خواهید این معنا را از فرهنگ مراد کنید، منعی ندارد.

اما عرض بنده این است که فرهنگ- مبتنی بر تعریف شما- یک تمدن را یک شخص یا اشخاص تولید نکرده‌اند.

اساساً فرهنگ تولیدی نیست.

آن جمله‌ای که فرمودید که یک فرهنگ به مقبولیت عام و عمومی هم رسید هم از نظر بنده مبهم است.

چون وقتی یک فرهنگ مطرح می‌شود، تا قابلیت فهم آن در عرصه عمومی نباشد، آن فرهنگ پذیرفته نمی‌شود.

یعنی قبول یک فرهنگ متوقف بر این است که عامه مردم توان فهم آن عالم و فرهنگ را داشته باشند و خود این توان حاصل شده باشد.

در حقیقت تا قابلیت قابل نباشد، فاعلیت فاعل هم منشأ اثر نخواهد بود.

معتقدم اگر اسمی تجلی کند، فاعل و قابل همه با هم متحول می‌شوند و فهم خواص و عوام از عالم و آدم و خدا با هم عوض می‌شود.-این عبارت نیاز به مداقه دارد-

و نیازی نیست که ما با تکلف و تعسف دنبال تولید یک علم برویم.

خود افراد چنان جوششی از درون پیدا می‌کنند که خود وارد عرصه علم و تحقیق می‌شوند.

وقتی این جوشش نیست، بهتر است به شرایط تحقق آن بیندیشیم.

مضافا که استفاده از اصطلاحاتی نظیر فیلسوف علم برای گالیله، از نظر من اشکال دارد.

زیرا که اولا فلسفه علم به معنای یک علم، در قرن بیستم تأسیس شده و در قرن چهاردهم میلادی اساسا چنین اصطلاحی جعل نشده بود.

اما اگر منظورتان از فلسفه علم، یک نگاه و تلقی خاص و حضوری به علم است، باید توجه داشت که این نگاه مختص به گالیله نبود.

در ابتدای رنسانس عموم مردم مغرب زمین این تلقی را از علم  داشتند که باید علم در خدمت انها و برای تأمین رفاه آنها باشد.

و از این جهت فرقی میان گالیله و دیگران نبود.

تنها تفاوت را می‌توان در این دانست که گالیله این تلقی خود را به زبان آورده بود.

به قول متفکران، فیلسوفان و شعرا گفت و سخن وجود را به زبان می‌آورند.

از این جهت اگر گالیله را می‌خواهید فیلسوف علم تسمیه کنید، نزاعی نیست.

پاسخ:
دهقانی:

مباحث را با هم خلط نکن.

1- اطلاق مؤسس به فارابی و شیخ اشراق و ملاصدرا از جانب ما صورت گرفته و گرنه خود آنها خود را مولد فلسفه نمی دانستند.

شیخ شهید می‌گفت تمام مطالب کتاب حکمه الاشراق در یک شب به قلبم الهام شده.

و صدرالمتألهین می‌گفت اصالت وجود بر من منکشف شده و نه این که من این نظریه را تولید کرده باشم.

2- استنادات تاریخی اگر نقلی باشند، معمولا از نظر صحت و سقم قابل تحقیق هستند.

آنچه بین طرفین محل نزاع واقع می‌شود برداشت‌های تحلیلی است که از تاریخ می‌شود.

ولی نکته مهم این است که من اساساً هیچ تحلیلی ارائه نکردم که کسی بخواهد آن را نپذیرد.

من گفتم تاریخ را درست ببینیم و فاهمه خود را به ان تحمیل نکنیم و پیش‌فرض‌های خود را در تحلیل آن دخالت ندهیم.

3- هر کس بدیهیات و پیش‌فرض‌هایی دارد.

این حرف در جای خود درست است.

اما این امکان وجود دارد که پیش‌فرض های خود را مایه پیش داوری قرار ندهد.

و اجازه دهد تا اشیاء خود را آن چنان که هستند نشان دهند.

این اشیاء می تواند هر چیزی را شامل شود.

از تاریخ گرفته تا خدا تا قرآن تا ... .

پاسخ:
دهقانی:

من صحبتی از جنگ صلیبی و مبدأ آغاز و پیدایش مدرنیته نکردم.

من فقط یک بحث را پیگیری می‌کردم و آن این بود که فلسفه و یا علوم انسانی تقدمی از سنخ تقدم علت و معلول برای مدرنیته و تمدن و تکنولوژی نداشته‌اند.

من این سخن را رد کردم.

ادعایی نکردم.

اساساً من صحبت از علت و مبدأ پیدایش را درست نمی‌دانم.

چون این سنخ بحث از علت و معلول زاییده نگاه فلسفی است، و من به دنبال نگاه فلسفی در نگاه به حقایق تاریخی نبودم.

من گفتم بگذاریم تاریخ خود، خود را به ما بنمایاند.

پاسخ:
دهقانی:

دوست عزیز انگار متوجه عرایض بنده نشدید.

بنده چیزی اثبات نکردم.

عرض کردم این نظریه که ابتدا باید فلسفه تولید بشود، بعد علوم انسانی و بعد علوم طبیعی و تکنولوژی، و تقدمی این گونه را مطرح می کند مردود است.

من در مقام رد این نظریه برآمدم.

مضافا که کپرنیک 1473- 1543 و نظریه خورشید مرکزی و انقلاب اخترشناسی جدید و مارتین لوتر 1483- 1546 پدر نهضت اصلاحات دینی معاصر بوده‌اند.

و نظر شما که ابتدا اصلاحات دینی بوجود آمدو بعد تفکرات جدید و بعد علم جدید،  خودش مخدوش است.

تمام حرف من این است که ابعاد مختلف غرب با هم تکوین پیدا کرده و فلسفه و علم و سیاست و تکنلوژِی و سکولاریسم و ... همزمان و به شکل ارگانیک بوجود امده و نه این که ابتدا یک جزء بیاید و بعد فلان جزء و بعد ... .

من مخالف تقدم و تأخری هستم که شما و امثال شما مطرح می کنید.

نه این که خودم بخواهم یک تقدم و تأخر مطرح کنم.

پاسخ:
دهقانی:

موضوع بحث بنده که تاریخ نبود تسخیری جان.

از ماهیت تاریخ و راه شناخت تاریخ و اینها هم بحث نمی‌کردم.

موضوع بحث بنده نقد نگاهی بود که معتقد است که ابتدا باید فلسفه  داشت و بعد از دل این فلسفه علوم انسانی دینی تولید کرد و بعد مبتنی بر این فلسفه و علوم انسانی دینی، سایر علوم دینی و یا ابزار دینی را تولید کرد.

بنده عرض کردم دست کم در غرب این سیر به این شکل طی نشده و در حقیقت یک مثال نقض آوردم.

توجه داشته باشیم که اقتضای هر بحثی این است که از محل نزاع خارج نشویم.

بنده موضوع عرضم شناخت یونان و نقش فلسفه در یونان که نبود.

ما در باب رنسانس و مدرنیته سخن می‌گفتیم.

آن سؤالات شما هم اگر چه در جای خود سؤالات مهم و اندیشه‌برانگیزی است اما در ما نحن فیه بدون توجه به آنها می‌توان به گفت و گو و همزبان شدن امیدوار بود و این سؤالات شما را هم باید به جای خود وانهاد تا در باب آن  گفت و گو و بحث شود.

پاسخ:
دهقانی:

ببین تسخیری جان شما نباید بین مقام ثبوت و اثبات خلط کنید.

در مقام ثبوت و حقیقت ماجرا بدون درک درست از تاریخ، امکان شناخت ماهیت غرب، یونان، فلسفه و علوم انسانی و هیچ مسأله دیگر از این سنخ مسائل امکان ندارد.

اما در مقام اثبات و تقریر مطلب، می‌توان بحث را به گونه ای بیان کرد که اگر مخاطب هنوز این مطلب برایش حل نشده باشد هم خاضع شود.

و این هنر کسی است که می خواهد حرف بزند- در این مسأله مصداقش من هستم.

من گفتم در مقام اثبات می توان صرف نظر از نحوه مواجهه با تاریخ به توافق اجمالی رسید.

و گرنه توافق تفصیلی، راهش بسی پیچیده‌تر است.

موفق باشی.

پاسخ:
دهقانی:

دوست عزیز چرا به مطالبی که بحث مرتبط نیست می‌پردازی؟!

دلیل این گزاره که هر کس مختصر آشنایی با تاریخ اروپا داشته باشد، باید این فرمایش شما را تصدیق کند، از کجا آمده؟!

یعنی  هرکس تصدیق نکند آشنایی مختصر با تاریخ اروپا ندارد؟!

موضوع بحث بنده این بود که تمدن‌ها به شکل ارگانیک بسط پیدا می‌کنند و نه مبتنی بر تقدم و تأخرهای ذهنی.


بنده ادعا کردم که مواردی مانند فلسفه و یا علوم انسانی و یا اصلاح دینی علت تمدن غرب و دستاوردهای علوم طبیعی و یا تکنولوژیکش نبوده  هم علت این امر نبوده.

چون علت باید تقدم زمانی بر معلول داشته باشد و تاریخ و سال تولد و مرگ دانشمندان و فلاسفه دارد این تقدم زمانی را نفی می کند.

بنده یک ادعایی را رد کردم.


چیزی را اثبات نکردم.

و انتظار ندارم که کسی هم سخنان بنده را بپذیرد .

بلکه تنها امید دارم که سخنانی که در این بین رد و بدل شد برای دوستانی که اهل تحقیق هستند مایه شروع تفکر باشد.

پاسخ:
دهقانی:

 فرمودید:«ان تحول ابتدایی در علوم در غرب اصلا منجر به پیدایش تمدن غرب نمیشد اگر ان تفکرات جدید بوجود نمی امد»

دلیل شما: «که این نگاه به علوم در دنیای اسلام هم بود و از انجا به دنیای غرب راه پیدا کرد»

اولاً دوست عزیز این سخن شما یک ادعاست.

چه کسی گفته این نگاه به علوم در دنیای اسلام هم بوده؟!

دلیل عقلی و نقلی‌ شما چیست؟

ثانیاً‌ عرض می کنم آن تفکرات بوجود نمی‌آمد اگر آن تحول ابتدایی بوجود نمی‌آمد!

ثالثاً بحث بر سر علوم انسانی و مقام آن در تمدن غرب بود نه مقام فلسفه در غرب.

رابعاً دانشمندان غربی ننشستند تا ابتدا فلاسفه بستر علم را تعریف کنند.

دلیل:  نهضت اخترشناسی منتظر دکارت نماند بلکه زودتر از آن رخ داد.

جیمزوات منتظر کانت نماند

و ... .

برهان بنده:

«اگر فلسفه نقادی کانت علت غرب بود باید در صدر تاریخ مدرنیته رخ می‌داد.

چون علت باید تقدم زمانی بر معلول داشته باشد.»

ببین دوست عزیز اگر تمایل به ادامه بحث داری، برهان(های) بنده را نقض کنید و خودتان هم برای سخنانی که ادعا می کنی برهان ارائه کن.

وگرنه صرف ادعا کردن و تکرار مکررات کافی نیست و من شخضاً چنین بحثی را نافع نمی‌دانم.

چون اساساً  گفتن سخن بدون دلیل، بحث نیست، بلکه در حقیقت خطابه خواندن است.

اگر می‌خواهیم خطابه بخوانیم، منعی ندارد.

ولی مسأله این است که با خطابه خوانی، طرف مقابل قانع نمی‌شود.

پاسخ:
دهقانی:

بنده نمی‌دانم تحول در علوم انسانی به چه معناست تا چه رسد به تحول در علوم ریاضی و فیزیک.

عرض بنده این بود که اگر بواسطه اومانیستی بودن علوم انسانی غربی،‌ می‌خواهیم آنها را متحول کنیم،‌ چرا علوم تجربی را متحول نکنیم؟!

چون این علوم هم منکر تجرد روح و سایر گزاره‌های مهم دینی هستند.

و دوستانی که می‌خواهند علوم انسانی را متحول کنند،‌ باید بگویند چرا در سایر زمینه‌ها وارد نمی‌شوند و بقیه علوم را متحول نمی‌کنند.

پاسخ:
دهقانی

مگر مسأله ما این است که بفهمیم چه کسی اولین بار گفته خورشید مرکز است؟

اگر مسأله این بود،‌ که نزاعی نبود.

چون در زمان یونان باستان هم برخی دانشمندان اثبات کرده بودند،‌ که زمین مرکز نیست و خورشید مرکز است.(رجوع شود به پایدیا- اثر ورنر یگر- جلد اول)

اما مسأله مهم این است که دانشمندان اروپایی این مطالب را خود کشف کردند و نه این که این مسأله را از مسلمانان و یا حتی یونانیان بیاموزند.

و برای کشف این مطالب نیازی به علوم انسانی جدید و فلسفه جدید نداشتند.

تقدم فلسفه  و علوم انسانی بر سایر شئون مدرنیته،‌ موضوع بحث ماست.

نهضت اخترشناسی جدید، این تقدم را مخدوش می‌کند.

اگر قوانین نیوتن را دانشمندان مسلمان هم درک می‌کرده‌اند، ماشین بخار را ما ها که نساختیم.

یونانیان هم نساختند.

مدرنیته ساخت.

انقلاب صنعتی و ماشین بخار در اواخر قرن هجدهم انجام شد.

یعنی قبل از بوجود آمدن علوم انسانی.

پاسخ:
دهقانی:

1-اولاً در مباحث فکری استناد به سخن بزرگان هرچقدر هم بزرگ باشند، چندان وجهی ندارد.

2- سخن مرحوم ممد پور در باب زمان تأسیس متافیزیک در 2500 سال پبش است.

و ایشان از تقابل متافیزیک و دین، سخن گفتند و نه از تقابل علم و دین.

و ربطی ههم به بحث ما که در مورد عصر رنسانس صحبت می کردیم نداشت.

3- اگر سخن مرحوم مددپور را که متافیزیک را نقطه مقابل دین، می‌داند بپذیریم، باید هر نوع فلسفه اعم از یونان و مدرن و اسلامی را کناربگذاریم.

و بعید می‌دانم که طرفداران تحول در علوم انسانی این سخنان را بپذیرند.

چون آنها می‌خواهند مبتنی بر فلسفه اسلامی،‌علوم انسانی تولید کنند.

در حالی که طبق سخن مرحوم مددپور،‌ فلسفه اسلامی را هم باید کنار نهاد.

پاسخ:
دهقانی:

سلام علیک

ممنون از عنایتی که داشتید.

ان شاء ا.. این بار بمانیم.

پاسخ:
دهقانی:

اولاً کی و کجا ثابت شده که کپلر و کپرنیک و گالیله برای تأسیس اخترشناسی جدید،  از تعلیمات مسلمانان استفاده کرده اند؟!

ثانیاً مگر می خواهیم اخباری مآبانه بحث کنیم که می‌گوییم فلانی ها هم گفته‌اند؟!

ثالثاً مگر بنده عرض کردم که صرف ایجاد این علوم باعث ایجاد تمدن جدید شد؟!

رابعاً این که شما می‌فرمایید :

«این علوم در اروپا باعث ایجاد اندیشه تضاد بین علم و دین شد و کم کم اندیشه ای بوجود امد که مسیر علوم را به سمت تمدن جدید سوق داد اندیشه هایی مانند تسخیر طبیعت و یا همان خود بنیادی انسان اینها باعث شد سیر این علوم به سمتی رود بر خلاف دنیای اسلام یعنی دانشمندان اسلامی هدف علم را چیزی میدانستند و در اروپا جدید هدف چیز دیگری شد  و مسیر علوم به سمت دیگری رفت یعنی صرف این علوم قادر به ایجاد این تمدن نبود ان اندیشه های بریده از دین که در اثر تضاد بین علم و دین بوجود امد باعث ایجاد این تمدن شد»

مبتنی بر چه دلایلی است؟!

خصوصاً که بنده هم می‌توانم عرض کنم که  باید بپذیریم که تلقی خودبنیادانه و تلاش برای استیلاء بر طبیعت از همان ابتدا همراه علوم و دانشمندان بود.

منتها این اندیشه تا اواخر تاریخ مدرنیته شکل فلسفی و تبیین فلسفی به خود نگرفته بود.

چرا که  هر دانشمندی در تحقیق خود هدفی دارد، نه اینکه دانشمند اول تحقیق کند بعد متوجه شود که باید از این علوم چه استفاده‌ای کند!

خامساً فرمودید:«یعنی صرف این علوم قادر به ایجاد این تمدن نبود ان اندیشه های بریده از دین که در اثر تضاد بین علم و دین بوجود امد باعث ایجاد این تمدن شد»

ولی نفرمودید اگر هدف دانشمندان مدرنیته از علم،‌ کشف حقیقت بود، چه تعارضی میان علم و دین بوجود می‌آمد؟!

شاید دانشمندان از همان ابتدا دنبال تولید و کشف علمی بودند که با اهداف دینی منافات داشته و تصور تعارض میان علم و دین یک تصور درست و به حق بوده؟!

شاید علم مدرن از همان ابتدا بنا و هدفی غیردینی داشته؟!

و نه آن که بعداً این هدف به آن عارض شود؟!

اساساً این تصور که یک نزاع بین علم مدرن و دین، یک نزاع حقیقی نیست و صرفاً‌ به دلیل وجود فلسفه‌ها و علوم انسانی مسیر علم عوض شده، و مردم غرب فریب خوردند و به اشتباه دین را کنار نهادند، مبتنی بر کدام دلایل است ؟

و سؤال نهایی این که اگر مردم غرب به عمق جان خود میان علم مدرن که هدفش استیلا بر طبیعت است و دین که به دنبال تعامل با طبیعت است تعارض نمی‌دیدند، چگونه و با چه دلایلی حاضر شدند که دین را فدای علم کنند؟!

سادساً،‌ طرح ادعا و خواندن خطابه، مادامی که دلیل ارائه نشود،‌ منجر به پذیرفتن بحث از جانب طرف مقابل نخواهد شد.

اگر مایل به ادامه این گفت و گو هستید، بهتر آن است که در کنار هر ادعا، یک دلیل ذکر بفرمایید.